Miejsce byłego obozu pracy i pomniki pomordowanych w Jaworznie

Miejscowość:
Jaworzno
Odsłuchaj tekst
Dodaj do planera

W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli w Jaworznie kilka obozów pracy, w tym filię obozu Auschwitz-Birkenau nazwaną Neu-Dachs, w celu zapewnienia pracowników dla kopalń i rozbudowywanych elektrowni. W 1945 r. obóz Neu-Dachs przemianowano na Centralny Obóz Pracy, a w 1950 zmieniono w więzienie dla młodocianych więźniów politycznych. Okres ten upamiętniają pomniki i tablice umiejscowione na terenie obozu i w kompleksie leśnym Podłęże.

Centralny Obóz Pracy

W maju 1943 roku powstała w Jaworznie filia hitlerowskiego obozu Auschwitz o nazwie Neu-Dachs. Więźniowie pracowali w niezwykle ciężkich warunkach przy budowie elektrowni oraz w kopalniach węgla. W obozie przebywało ok. 3500 osób. W styczniu 1945 roku, na kilka dni przed wkroczeniem Armii Czerwonej, wyprowadzono większość więźniów w głąb Niemiec. Ofiary tego okresu upamiętnia pomnik na Osiedlu Stałym przy ul. Grunwaldzkiej. Kilka dni później władze komunistyczne, wykorzystując pohitlerowski obiekt, zaczęły osadzać w nim osoby współpracujące z okupantem w latach wojny, jeńców niemieckich, żołnierzy Armii Krajowej oraz działaczy powojennego podziemia niepodległościowego. W kwietniu obóz formalnie otrzymał status Centralnego Obozu Pracy Jaworzno. W latach 1946-48 dużą grupę więźniów stanowili Ukraińcy i Łemkowie. Umieszczano ich w specjalnym podobozie, formalnie za współpracę lub sympatyzowanie z ukraińskimi nacjonalistami. O ile ściganie osób winnych licznych zbrodni (w tym ludobójstwa) - członków Ukraińskiej Powstańczej Armii - było zrozumiałe, to trudnym do wytłumaczenia okazuje się celowe kierowanie do Jaworzna ukraińskiej inteligencji oraz duchowieństwa. Do obozu trafiali także Ukraińcy, którzy po przymusowych przesiedleniach związanych z akcją "Wisła", podejmowali próby powrotu w rodzinne strony.

COP Jaworzno, przez który przeszło ok. 24 tys. osób, cieszył się wyjątkowo złą sławą i nazwany został współcześnie gułagiem. Wobec więźniów stosowano terror fizyczny i psychiczny, wielu z nich zmarło. Z powodu nieludzkich warunków sanitarnych szerzyły się choroby. Jednym z komendantów obozu był Salomon Morel, przeciw któremu po 1989 roku, w wolnej Polsce, prowadzono śledztwo. Oskarżony o zbrodnie przeciwko ludzkości Morel uniknął jednak sprawiedliwości, wyjeżdżając do Izraela, gdzie zmarł.

Progresywne Więzienie dla Młodocianych

Obóz w Jaworznie formalnie zamknięto w 1949 roku. Baraki sukcesywnie rozbierano, stawiając w ich miejscu bloki kolejnego więzienia - dla młodocianych więźniów politycznych. Tak zwane „Progresywne Więzienie dla Młodocianych”, urządzone według wzorców sowieckich, istniejące w Jaworznie w latach 1950-56, stało się modelową placówką „resocjalizacji młodego pokolenia”. Przetrzymywano w nim łącznie ok. 10 tysięcy młodocianych, w większości nastoletnich Polaków, prześladowanych za działalność niepodległościową. Za drutami kolczastymi więziono tu m.in. harcerzy oraz członków wielu ówczesnych, tajnych, antykomunistycznych organizacji młodzieżowych.

Pomniki ofiar i więźniów

W lesie w rejonie Podłęża znajduje się pomnik ofiar terroru komunistycznego, więzionych i zamordowanych w Centralnym Obozie Pracy. Natomiast na terenie byłego obozu przy ul. Inwalidów Wojennych odnajdziemy głaz poświęcony pamięci młodocianych więźniów politycznych. W Jaworznie znajdziemy ponadto wiele miejsc pamięci narodowej z czasów II wojny, w tym kilka pomników mieszkańców, którzy zamordowani zostali przez hitlerowców, a także pomniki uczestników ruchu oporu.

Wyświetlenia:  238
Lokalizacja:

Jaworzno
Gmina: Jaworzno
Powiat: Jaworzno


Region turystyczny: 
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia
Lokalizacja: 
W mieście
Kategoria: 
Dziedzictwo kulturowe

Informacje ogólne:
Rodzaj obiektu:  Źródła historii

Dostępność Całoroczny
Twoja ocena:
Ocena: 0.0 (Oddano 0 głosy)
POI
Informacja turystyczna 
Aktywnie 
Dziedzictwo kulturowe 
Przyroda 
Biuro podróży 
Gastronomia 
Nocleg 
Oferta turystyczna 
Rozrywka 
Wypożyczalnia 
Zdrowie i uroda 
Centra kongresowo wystawiennicze 
Trasa
Trasa
Szlak znakowany
Do startu
Do mety
PDF
KML
GPX
Pliki dźwiękowe
Wydarzenia w pobliżu
Sosnowiec
2023-04-24
10.29 km
To kolejna w tym roku odsłona prac prezentowanych w galerii Teatru Zagłębia. Autorką obrazów jest „tworząca w podmiejskim ogrodzie” artystka sztuk wizualnych, absolwenta katowickiego ASP. Ta pasjonatka historii, geologii, ogrodnictwa i pszczelarstwa, inspirująca się nimi w działaniach artystycznych, tym razem dotyka roślinnych śladów przeszłości.
Katowice
2022-12-10
11.87 km
Galeria Szyb Wilson zaprasza na wystawę Joanny Wilaszek - Historia Magicznego Wejścia, która dostępna jest dla zwiedzających od grudnia 2022 do 10 czerwca 2023.
Katowice
2023-06-02
11.92 km
Z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA oraz Vintage Lego Sets zapraszają na największą w Polsce wystawę zabytkowych klocków i figurek LEGO. Na ponad 2000 m2 zaprezentowanych zostanie kilkaset unikatowych zestawów klocków LEGO pochodzących z lat 80-tych i 90-tych XX wieku.
Dąbrowa Górnicza
2023-06-01
13.00 km
1 czerwca o godzinie 19:00 na głównej scenie Pałacu Kultury Zagłębia wystąpi człowiek o wielu talentach, nieograniczonej żywiołowości i pokładach kreatywności - Mateusz Dopieralski czyli VITO BAMBINO.
Dąbrowa Górnicza
2023-06-18
13.00 km
18 czerwca 2023 o godzinie 19:30 na Sali Teatralnej Pałacu Kultury Zagłębia wystąpi Grupa MoCarta. Słynny kwartet smyczkowy wystąpi z nowym programem kabaretowym, zatytułowanym Grupa MoCarta wśród gwiazd.
W pobliżu
Jaworzno
1.00 km
Pogoda
Katowice
Zakwaterowanie w pobliżu
Jaworzno
1.20 km
Jaworzno
1.32 km
Jaworzno
2.02 km
Jaworzno
3.57 km
Jaworzno
5.44 km
Gastronomia w pobliżu
Jaworzno
0.90 km
Jaworzno
0.95 km